Bouwen en verbouwen

Renovatieadvies aan huis door het Energiehuis

Het Energiehuis biedt persoonlijk advies aan huis om je te helpen bij de renovatie van je woning. Ze geven praktische tips om je woning energiezuiniger te maken en te verduurzamen, zodat je energie en kosten bespaart.

Stap voor stap (ver)bouwen

Het is belangrijk om een duidelijk plan te hebben als je gaat bouwen of verbouwen. Begin met isolatie, kies vervolgens het juiste verwarmingssysteem en werk daarna naar zonnepanelen toe. Zo zorg je ervoor dat je keuzes goed op elkaar aansluiten en je woning optimaal wordt gerenoveerd.

Tools die je inzicht geven

Er zijn verschillende tools beschikbaar die je kunnen helpen om inzicht te krijgen in je verbouwingsproject. Deze tools helpen je om de juiste keuzes te maken op het gebied van energieverbruik, isolatie en duurzame materialen.

Vind je aannemer

Het kiezen van de juiste aannemer is erg belangrijk voor een geslaagde verbouwing. Zorg ervoor dat je een ervaren en betrouwbare aannemer kiest die ervaring heeft met duurzame bouwpraktijken en energiebesparing. Dit kan veel tijd en kosten besparen op lange termijn.

Waar moet je op letten bij het isoleren van je woning?

Isoleren lijkt eenvoudig, maar vraagt wel om een goede voorbereiding. Niet elk isolatiemateriaal is geschikt voor elk deel van je woning. Wat je gebruikt voor je dak, is anders dan voor je vloer of muren. Ook de manier van plaatsen is belangrijk. Slechte plaatsing kan leiden tot koudebruggen en vochtproblemen. Daarnaast is ventilatie essentieel: een goed geïsoleerde woning moet ook goed verlucht worden.

Als je toch verbouwingen plant, is dat hét moment om isolatie mee te nemen. Zo combineer je werken en beperk je de kosten. Denk ook aan isolatiepremies: voor veel ingrepen krijg je financiële steun van de overheid.

Hoe isoleer je het dak van je woning?

Via het dak verlies je vaak de meeste warmte – tot wel 30%. Daarom is dakisolatie een slimme eerste stap naar een energiezuinige woning. Er bestaan verschillende manieren om je dak te isoleren, afhankelijk van het type dak en je renovatieplannen.

Bij een hellend dak kan je kiezen tussen isolatie aan de binnenzijde of aan de buitenzijde. Langs binnen isoleren is een werk dat je zelf kan doen. Het is meestal eenvoudiger en goedkoper. Je plaatst dan isolatiemateriaal tussen of onder de kepers. Dit is handig bij bestaande woningen waar je het dak niet wil openbreken of waar er nog geen binnen-afwerking is.
Langs buiten isoleren is duurder en ingrijpender. Dit wordt vaak gedaan bij een dakrenovatie of wanneer je nieuwe dakbedekking plaatst. Deze methode heet ook wel het sarkingdak-systeem. Daarbij wordt een doorlopende isolatielaag bovenop het dakgebinte geplaatst, waardoor koudebruggen vermeden worden.

Bij platte daken gebeurt isolatie meestal langs de buitenkant. Daar wordt het isolatiemateriaal bovenop de dakstructuur gelegd, met een waterdichte laag erbovenop. Dit heet een warm dak. Een omkeerdak is een eenvoudige uitvoering van zo'n isolatie langs de buitenkant. Platte daken isoleren langs de buitenkant is goed én voorkomt vochtproblemen.

Zelf je dak isoleren is mogelijk, al loopt de premie voor doe-het-zelvers stilaan af. Wie zeker wil zijn van een correcte aanpak, kan een infosessie volgen of advies vragen aan een renovatiecoach.

Hoe kan je je muren isoleren?

Ongeveer 20% van de warmte in huis verdwijnt via de buitenmuren. Daarom is muurisolatie een belangrijke stap voor wie energie wil besparen. Er zijn drie manieren om muren te isoleren, elk met hun eigen voor- en nadelen.

• De meest efficiënte manier is buitenmuurisolatie. Daarbij wordt je woning als het ware ingepakt met een isolatielaag aan de buitenkant van de gevel. Deze laag wordt afgewerkt met crepi, gevelpanelen of steenstrips. Buitenmuurisolatie isoleert het best en voorkomt koudebruggen, maar is ook de duurste optie.
• Een andere mogelijkheid is binnenmuurisolatie, waarbij de isolatie aan de binnenzijde van de buitenmuur wordt aangebracht. Dit is vaak goedkoper, maar het kan wel zorgen voor ruimteverlies in huis. Ook is er meer risico op condensatie, dus een goede plaatsing is cruciaal.

• Spouwmuurisolatie is vaak de eenvoudigste en goedkoopste manier om bestaande muren te isoleren. Als je woning een spouwmuur heeft – een luchtlaag tussen twee muurdelen – kan deze ruimte opgevuld worden met isolerend materiaal zoals EPS-parels, PUR-schuim of minerale wol. De werken duren meestal slechts één dag en zijn nauwelijks zichtbaar van buitenaf. Let op: uit recent onderzoek blijkt dat er in sommige gevallen vochtproblemen kunnen ontstaan bij spouwmuurisolatie met minerale wol, vooral als de uitvoering niet helemaal correct is. Dit risico is groter bij gevels met slagregenbelasting of metselwerk dat niet meer volledig waterdicht is. Daarom is een goede technische controle vóór de plaatsing erg belangrijk. Een ervaren aannemer of renovatiecoach kan hierbij adviseren. Ondanks deze waarschuwing blijft spouwmuurisolatie, mits goed uitgevoerd, een zeer rendabele ingreep. De investering is doorgaans op vijf jaar terugverdiend.

Voor elke methode bestaan er isolatiepremies, en je kan terecht op infosessies voor professioneel advies.

Hoe kan ik mijn vloer isoleren?

Een koude vloer voelt onaangenaam aan en verhoogt je energieverbruik. Door je vloer te isoleren, verbeter je het wooncomfort en daalt je energierekening. De meest gebruikte methode is isolatie langs onder, bijvoorbeeld via een kruipruimte of kelder. Dit is eenvoudig en effectief. Bij grote renovaties kan je ervoor kiezen om de vloer volledig te vernieuwen en meteen een isolatielaag toe te voegen. Vloerisolatie levert warme voeten op, maar ook een betere algemene temperatuur in huis.

Welk isolerend glas kies je best?

Oude ramen met enkel of verouderd dubbel glas zorgen voor veel warmteverlies. Gelukkig bestaan er vandaag verschillende soorten isolerend glas die je woning veel energiezuiniger maken. Door je glas te vervangen, verhoog je het comfort én verlaag je je energiefactuur.

De meest gekozen optie is HR++ glas. Dit is hoogrendementsglas met een onzichtbare metaalcoating en edelgas tussen de glasplaten. Het houdt de warmte veel beter binnen dan klassiek dubbel glas. Wil je nog beter isoleren? Dan kan je kiezen voor triple glas, ook wel driedubbel glas genoemd. Dit glas bestaat uit drie glasplaten met twee isolerende lagen daartussen. Triple glas heeft een nóg lagere U-waarde (warmtedoorgangscoëfficiënt) en is ideaal voor wie BENOveren of passief wil bouwen. Let wel: triple glas is zwaarder en vraagt aangepaste raamprofielen. Ook de kostprijs ligt iets hoger, maar de energiebesparing is groter.

Een andere innovatieve optie is vacuümglas. Dit combineert de voordelen van isolerend glas met een ultradunne opbouw, wat het geschikt maakt voor renovaties met beperkte ruimte. Vacuümglas heeft een zeer lage U-waarde (tot 0,4 W/m²K) en isoleert beter dan triple glas, maar is nog relatief duur.

Welke keuze je ook maakt, het is belangrijk om je ramen correct te laten plaatsen en te combineren met goede luchtdichting en eventueel muurisolatie. Zo haal je het maximum uit je investering.

Waarom zou ik mijn leidingen isoleren?

Verwarmingsleidingen die door onverwarmde ruimtes lopen, zoals de kelder of garage, verliezen onnodig veel warmte. Gelukkig is dat makkelijk te voorkomen. Door isolatiemateriaal rond de leidingen te plaatsen, hou je de warmte beter vast en bespaar je energie.

Zorg dat de isolatie goed aansluit en besteed ook aandacht aan leidingdoorvoeren – plekken waar leidingen door muren of vloeren gaan. Als die niet goed zijn afgedicht, verlies je daar alsnog warmte. Met een simpele isolatie of afdichting maak je het systeem meteen efficiënter.

Een kleine ingreep met een groot besparend effect.

Hoe vocht en schimmels voorkomen?

Te veel vocht kan leiden tot schimmelvorming, wat schadelijk is voor de gezondheid. Goede ventilatie helpt om vochtproblemen te voorkomen.

Waarom ventileren?

Ventilatie zorgt voor de aan- en afvoer van frisse lucht, waardoor een gezond binnenklimaat ontstaat. Dit is belangrijk voor het behoud van goede luchtkwaliteit in huis.

Wat is een aardwarmtewisselaar?

Een aardwarmtewisselaar kan helpen bij het verbeteren van de ventilatie door warmte uit de aarde te gebruiken om de lucht te verwarmen voordat deze je huis binnenkomt, wat energie bespaart en zorgt voor een aangenaam klimaat.

Aandachtspunten bij de verwarming

Bij het kiezen van een verwarmingssysteem is het belangrijk om de energiebehoefte van je woning goed in kaart te brengen. Dit helpt je om het juiste systeem te kiezen dat zowel efficiënt als duurzaam is.

Waarom kiezen voor een lage temperatuurverwarming?

Een verwarming op lage temperatuurverwarming geeft een hoger rendement. Het werkt goed samen met hernieuwbare energiebronnen en zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling in huis. Het is een duurzame keuze die je energiekosten kan verlagen.

Tussen welke soorten verwarming kan ik kiezen?

Er zijn verschillende verwarmingssystemen beschikbaar, zoals gasgestookte ketels, warmtepompen of infraroodverwarming. De keuze hangt af van je woningtype en de mate van isolatie. Elke optie heeft zijn voordelen, afhankelijk van je energiebehoefte en budget.

Hoe gebruik ik mijn thermostaat?

Met een goede thermostaat hou je je huis comfortabel en efficiënt warm. De thermostaat regelt de temperatuur van onze verwarming om zo de gewenste temperatuur te bekomen.

Thermostatische radiatorkranen juist gebruiken

Met thermostatische radiatorkranen kun je de temperatuur per kamer regelen. Dit maakt het mogelijk om alleen die ruimtes te verwarmen die je gebruikt, wat niet alleen energie bespaart maar ook je comfort vergroot.

Je water slim gebruiken in huis

Slim omgaan met water is belangrijk voor zowel het milieu als je energiekosten. Denk aan het installeren van waterbesparende apparaten, zoals douchekoppen die minder water verbruiken, of het toepassen van technieken die het waterverbruik minimaliseren zonder in te boeten op comfort.

Welke voordelen heeft een zonneboiler?

Een zonneboiler gebruikt de energie van de zon om water te verwarmen. Dit systeem kan je warmwaterbehoefte aanzienlijk verlagen, vooral in de zomermaanden. Het is een duurzame keuze die bijdraagt aan lagere energiekosten en minder CO2-uitstoot.

Waarom een warmtepompboiler?

Een warmtepompboiler maakt gebruik van de warmte uit de lucht om water te verwarmen. Dit systeem is energiezuiniger dan traditionele boilers en helpt het energieverbruik in je woning te verminderen. Het is een ideale oplossing voor het verduurzamen van je woning.

Wat doet een douchewarmtewisselaar?

Een douchewarmtewisselaar hergebruikt de warmte van het gebruikte douchewater om het binnenkomende koudwater te verwarmen. Dit systeem helpt om de energie die verloren gaat bij het afvoeren van warm water te reduceren, waardoor je minder energie nodig hebt om je water op te warmen.

Wat is de energieprestatieregelgeving (EPB) bij (ver)bouwen?

Wie nieuw bouwt of ingrijpend renoveert, moet voldoen aan de EPB-regelgeving (EnergiePrestatie en Binnenklimaat). Die regels bepalen hoe energiezuinig je gebouw moet zijn. Je moet hierbij denken aan isolatie, ventilatie, verwarming en hernieuwbare energie.

Hoe streng de eisen zijn, hangt af van het type project. Zo gelden er andere normen voor een nieuwbouw dan voor een kleinere renovatie. De EPB-verslaggever berekent op voorhand wat er nodig is om te voldoen. Na afloop controleert het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) of alles goed werd uitgevoerd.

Wat is een ingrijpende energetische renovatie (IER)?

Je spreekt van een ingrijpende energetische renovatie als je tegelijk de verwarming, het sanitair én minstens 75% van de buitenschil (dak, muren, ramen, vloer) vernieuwt of isoleert. Dit is een grote renovatie die veel invloed heeft op het energieverbruik van een woning.

Bij zo’n IER gelden bijna dezelfde EPB-eisen als bij nieuwbouw, inclusief het gebruik van hernieuwbare energie. Ook de installatie van ventilatiesystemen is verplicht. Zo wil de overheid ervoor zorgen dat oudere woningen in één keer klaargemaakt worden voor de toekomst.

Wat houdt de renovatieverplichting voor nieuwe eigenaars in?

Sinds 1 januari 2023 geldt er in Vlaanderen een renovatieverplichting voor nieuwe eigenaars van energieverslindende woningen. Als je een woning koopt met een EPC-label E of F, ben je verplicht om die binnen 5 jaar te renoveren naar minimaal label D.

Deze verplichting geldt voor alle residentiële gebouwen: huizen, appartementen én studio’s. De bedoeling is om het Vlaamse woningpark energiezuiniger te maken en het klimaat te beschermen. Gelukkig bestaan er heel wat premies en leningen die deze renovatie haalbaar maken.

Wat als je te maken krijgt met een bouwgeschil?

Een bouwproject verloopt niet altijd vlekkeloos. Soms ontstaan er problemen of conflicten tussen bouwheer, aannemer of architect. Denk aan schade, slechte uitvoering of foutieve facturen. In dat geval spreken we van een bouwgeschil.

Het is belangrijk om te weten wat je rechten zijn en hoe je zo’n conflict kan oplossen. Vaak helpt een duidelijk contract, maar ook bemiddeling of juridische stappen zijn soms nodig. Voor bouwgeschillen bestaan er gespecialiseerde instanties en adviespunten waar je terechtkan.

Circulair bouwen: wat betekent dat precies?

Circulair bouwen is een vernieuwende manier van bouwen waarbij je zo weinig mogelijk afval produceert. Je kiest voor (hergebruikte) materialen die je later opnieuw kan hergebruiken, en je denkt vooraf al na over hoe je het gebouw later kan aanpassen of demonteren.

Een circulair gebouw is opgebouwd uit onderdelen die los van elkaar te vervangen of te recycleren zijn. Dat betekent ook dat je flexibel kan inspelen op veranderingen, bijvoorbeeld bij renovatie of uitbreiding. Denk aan houten structuren, droog gemonteerd isolatiemateriaal of gevelpanelen die je kan losmaken zonder schade.

Biogebaseerde materialen: natuurlijk én efficiënt bouwen

Biogebaseerde materialen zijn bouwmaterialen die afkomstig zijn van natuurlijke, hernieuwbare bronnen. Hout, stro, hennep, leem, kurk en schapenwol zijn allemaal voorbeelden van deze materialen. Ze groeien terug aan, hebben vaak een lage CO₂-uitstoot bij de productie en zijn meestal volledig recycleerbaar of biologisch afbreekbaar.

Wat biogebaseerde materialen zo interessant maakt, is dat ze niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook bijdragen aan een gezond binnenklimaat. Ze kunnen vocht reguleren en hebben vaak isolerende eigenschappen. Bovendien zorgen ze voor minder chemische stoffen in huis, wat de luchtkwaliteit verbetert.

Overal in je woning zijn er wel plekken om biogebaseerde materialen te gebruiken.

Natuurinclusief bouwen: samenleven met groen en dieren

Natuurinclusief bouwen gaat een stap verder dan gewoon "groen bouwen". Het betekent dat je bij het bouwen ook aan de natuur denkt. Je zorgt ervoor dat dieren en planten een plek krijgen rond of in je woning.

Dat kan met een groendak, een groene gevel of nestkastjes voor vogels. Ook struiken, bloemen of bomen in je tuin helpen de natuur een handje.

Natuurinclusief bouwen zorgt voor een fijne plek voor mens én dier. Een natuurinclusieve woning houdt bijvoorbeeld beter de hitte buiten in de zomer, vangt water op bij hevige regenval, en draagt bij aan een gezonde leefomgeving – ook in de stad.